Virus Herpes ở chó: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị
Virus herpes ở chó thường xuất hiện khi chó được nuôi trong cũi, với tỷ lệ nhiễm trùng dao động từ 15% đến 100% dựa trên các cuộc khảo sát về nghiên cứu kháng thể trong huyết thanh. Vậy virus herpes là gì và chó bị nhiễm như thế nào?
Virus Herpes ở chó là gì?
Herpes ở chó (CaHV-1, hay viết tắt là CHV) là một dạng herpes khác biệt với herpes ở người. Không có dạng CHV nào có thể lây truyền từ loài này sang loài khác. Herpesvirus ở chó chỉ xuất hiện ở các loài chó nhà và hoang dã (như cáo và chó sói đồng cỏ). Các cuộc khảo sát trên toàn thế giới đã ước tính tần suất phổ biến của loại virus này ở các quốc gia khác nhau, từ 88% chó ở Vương quốc Anh đến 22% ở Nhật Bản .
Tỷ lệ mắc bệnh cũng phụ thuộc vào khoảng cách giữa những con chó với nhau và tỷ lệ mắc bệnh thường cao hơn ở chó nuôi trong cũi so với vật nuôi trong nhà.
Nguyên nhân chó mắc virus herpes
Chó mắc virus herpes chủ yếu qua tiếp xúc truyền nhiễm từ mũi và miệng
Virus herpes ở chó thường lây truyền qua mũi và miệng, và ít phổ biến hơn là qua mắt và bộ phận sinh dục. Ở chó trưởng thành và chó con trên ba tuần tuổi, CHV thường biểu hiện dưới dạng rối loạn đường hô hấp trên nhẹ. Tuy nhiên, nó cũng có thể gây ra các rối loạn nhẹ ở bộ phận sinh dục, mắt và thần kinh ở chó.
Nhìn chung, bạn thậm chí sẽ không nhận ra nếu chó của bạn bị nhiễm bệnh. Chó của bạn có thể có dịch tiết từ mắt hoặc mũi. Chó đực có thể bị viêm dương vật hoặc bao quy đầu, trong khi chó cái có thể bị viêm âm hộ. Các dấu hiệu có thể rất nhẹ nên không được chú ý. Ở chó cái mang thai, CHV có thể gây sảy thai. Nhưng ở chó con mới sinh, bệnh herpes ở chó gây ra nhiều thiệt hại nhất.
Nhiễm trùng CHV ở chó con
Chó con có thể bị nhiễm bệnh trước khi sinh, trong khi đi qua ống sinh, hoặc do mẹ liếm chúng. Chó con bị nhiễm bệnh sẽ ngừng bú, bắt đầu rên rỉ vì đau bụng, ngày càng ốm và thường chết trong vòng 48 giờ sau khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên. Sau ba tuần tuổi, chó con sẽ không bị ảnh hưởng bởi CHV hoặc, giống như chó trưởng thành, sẽ chỉ bị ảnh hưởng nhẹ bởi vi-rút. Tại sao lại có sự khác biệt?
Nhiễm trùng herpes ở chó con khiến tỷ lệ sống sót của chúng là rất thấp
Virus herpes ở chó không thể tự nhân bản ở nhiệt độ trên khoảng 98,6° F. Nếu một chú chó con dưới ba tuần tuổi, nhiệt độ cơ thể của nó sẽ thấp hơn ngưỡng nhiệt độ đó. Do đó, virus có thể nhân bản và phát triển mạnh ở những chú chó con ở độ tuổi đó.
Việc đặt những chú chó con tiếp xúc với bệnh vào lồng ấp với nhiệt độ trên 98,6° F đã được ghi nhận là có thể cứu sống những con vật non này miễn là việc này được thực hiện trước khi chúng biểu hiện bất kỳ dấu hiệu nào. Tuy nhiên, một khi một chú chó con biểu hiện các dấu hiệu của CHV, tỷ lệ sống sót của chúng sau khi được đặt vào lồng ấp là rất thấp. Ngoài ra, những con sống sót thường bị hành hạ suốt đời với các vấn đề về tim hoặc thần kinh.
Nếu chó mẹ mang thai đã tiếp xúc với CHV ít nhất ba tuần trước khi đẻ, đã phát triển khả năng miễn dịch với nó và không còn biểu hiện bất kỳ dấu hiệu nào nữa, thì những chú chó con của nó sẽ trở nên miễn dịch thụ động với CHV bằng cách bú sữa mẹ. Theo đó, chó con phải uống đủ lượng sữa non (sữa đầu tiên do chó mẹ tiết ra) để có được khả năng miễn dịch thụ động. Nhưng những chú chó con bú sữa mẹ có dấu hiệu của CHV hoặc những chó mẹ có huyết thanh âm tính (tức là chưa tiếp xúc với CHV) vẫn có nguy cơ nếu sau đó chúng tiếp xúc với vi-rút. Sự tiếp xúc đó có thể đến từ mẹ của chúng, những con chó khác, bàn tay con người hoặc các vật thể khác gần đây đã tiếp xúc với một con chó bị nhiễm vi-rút.
Nhiễm trùng CHV ở chó lớn
Một số yếu tố nguy cơ có thể làm tăng khả năng nhiễm CHV ở chó lớn là chuồng chó chật hơn, vệ sinh kém hơn và ho cũi chó. Nhiễm trùng ở chó lớn sẽ có nhiều dấu hiệu khác nhau, một trong số đó thì rõ ràng, nhưng số khác lại không.
Rối loạn hô hấp
Ở chó trưởng thành, CHV có thể lây lan ở các vùng quanh mũi và miệng, chẳng hạn như màng lót khoang mũi, hầu và amidan. Nó thường gây ra các dấu hiệu nhiễm trùng đường hô hấp trên nhẹ, chẳng hạn như sổ mũi hoặc ho từng cơn. Ở những con chó bị suy giảm miễn dịch, chẳng hạn như những con chó đang được hóa trị hoặc corticosteroid, các dấu hiệu có thể nghiêm trọng hơn nhiều.
Rối loạn mắt
Rối loạn mắt là một trong các biểu hiện của chó khi bị nhiễm virus herpes
Chó lớn bị nhiễm bệnh có thể biểu hiện các dấu hiệu nhẹ của bệnh trên bề mặt mắt, bao gồm giác mạc (bề mặt ngoài trong suốt ở phía trước mắt) và kết mạc (màng mỏng bao phủ mắt và bề mặt bên trong của mí mắt). Chủ nuôi có thể nhận thấy chó của họ bị viêm mí mắt, kết mạc đỏ, tổn thương giác mạc hoặc tiết dịch mắt. Chất dịch bắt đầu là nước mắt trong suốt và cuối cùng chuyển thành chất nhầy đặc hơn, thậm chí có thể trở nên có máu khi nhiễm trùng tiến triển. Chất dịch có thể ảnh hưởng đến cả hai mắt của chó, thường gây đau cho thú cưng của bạn, đặc biệt là khi phản ứng với ánh sáng mạnh.
Tình trạng này thường tự khỏi, mặc dù có thể tái phát. Tái phát thường xảy ra nhất ở những con chó bị suy giảm miễn dịch, có thể xảy ra do dùng thuốc ức chế miễn dịch. Những loại thuốc này, có thể bao gồm cyclosporine tại chỗ hoặc toàn thân hoặc corticosteroid, thường gây tái phát. Trong một nghiên cứu, 83% số chó dùng thuốc ức chế miễn dịch có các dấu hiệu tái phát của CHV ở mắt.
Virus ngủ đông
Giống như virus herpes ở người, virus herpes ở chó không biến mất chỉ vì các dấu hiệu bên ngoài của nó biến mất. Thay vào đó, nó nằm im trong cơ thể. Khi CHV ở trạng thái ngủ yên, chó của bạn không biểu hiện bất kỳ dấu hiệu nào bị bệnh do virus và không thải virus (khi virus sinh sôi và có thể lây lan từ chó bị nhiễm bệnh). Tuy nhiên, virus CHV có thể tái hoạt động có hoặc không có dấu hiệu lâm sàng, tự phát hoặc sau khi tiếp xúc với thuốc ức chế miễn dịch.
CHV được phát hiện như thế nào?
Mặc dù xét nghiệm kháng thể từng là chuẩn mực để phát hiện CHV, nhưng hiện nay xét nghiệm phản ứng chuỗi polymerase (PCR) được ưa chuộng hơn. Xét nghiệm kháng thể ít nhạy hơn xét nghiệm dựa trên PCR, nhưng có thể cung cấp thông tin về quần thể chó bằng cách sàng lọc 10% chuồng chó.
Điều này có thể giúp phát hiện tình trạng phơi nhiễm CHV trước đó và hỗ trợ xác định loại rủi ro. Nó cũng có thể hỗ trợ xác định xem một con chó có phải là vật mang CHV hay không. Một con chó mang mầm bệnh được định nghĩa là một con chó không biểu hiện triệu chứng bệnh, nhưng bị nhiễm tiềm ẩn và có khả năng thải ra đồng thời với căng thẳng.
Điều này có nghĩa là một con chó mang mầm bệnh có thể mang vi-rút tiềm ẩn trong hệ thống của chúng mà không biểu hiện triệu chứng, mặc dù căng thẳng có thể khiến vi-rút bắt đầu thải ra.
Virus được phát tán như thế nào?
Những con chó mới bị nhiễm biểu hiện các dấu hiệu của CHV sẽ thải ra vi-rút trong nhiều khoảng thời gian khác nhau, từ vài ngày đến vài tuần. Những con chó bị tái phát cũng thải ra vi-rút, mặc dù có thể trong thời gian ngắn hơn. Vi-rút có thể thải ra từ tất cả các bề mặt niêm mạc. Một con chó mẹ mang thai đã từng tiếp xúc với vi-rút có thể tái phát và lây nhiễm cho chó con của nó.
Phương pháp điều trị CHV cho chó
Phương pháp điều trị CHV ở chó thường chỉ hiệu quả trên chó bị nhiễm bệnh nhưng chưa có biểu hiện
Việc điều trị cho chó con đã có dấu hiệu thường không hiệu quả, mặc dù một số phương pháp điều trị có thể hữu ích cho chó con chưa có dấu hiệu.
Ở chó trưởng thành, việc điều trị CHV đường hô hấp và đường sinh dục thường có thể làm giảm các triệu chứng, vì không có phương pháp điều trị cụ thể nào có thể giải quyết được loại vi-rút này.
CHV ở mắt thường được điều trị thành công bằng thuốc kháng khuẩn được thiết kế để chống lại các bệnh nhiễm trùng thứ phát do vi khuẩn, thuốc nhỏ mắt atropine để tăng sự thoải mái và thuốc kháng vi-rút idoxuridine hoặc trifluridine.
Có vắc xin phòng ngừa CHV không?
Có vắc-xin ở Châu Âu, nhưng chưa rộng rãi ở Việt Nam. Nhưng thực sự không đủ để điều trị CHV. Các loại vắc-xin có ở Châu Âu đã bị bất hoạt và có thể cung cấp một số biện pháp bảo vệ ngắn hạn. Tuy nhiên, những loại vắc-xin này đòi hỏi phải tiêm lại vắc-xin thường xuyên cho chó mẹ để bảo vệ chó con thông qua sữa non.
Biện pháp phòng ngừa CHV
Thay vì tiêm vắc-xin, việc nâng cao nhận thức về tình trạng nhiễm CHV ở quần thể chó là rất quan trọng. Những con chó mẹ mang thai chưa tiếp xúc với vi-rút hoặc không có khả năng miễn dịch có thể rất dễ bị nhiễm từ những con chó đang thải vi-rút CHV và vật mang vi-rút. Nguy cơ nhiễm trùng và bệnh tật ở chó con từ những con chó mẹ mới bị nhiễm, trước khi đẻ – ba tuần – và sau khi đẻ – ba tuần – là rất cao. Khoảng thời gian thận trọng kéo dài sáu tuần này nên được cách ly có chọn lọc, đặc biệt là ở những con chó mẹ có tiền sử nhiễm CHV trước đây không rõ.
Trước đây, người ta cho rằng miễn là chó mẹ và mọi con chó mà chó mẹ tiếp xúc đều đã tiếp xúc với CHV, thì những chú chó con sẽ an toàn. Nhưng với phát hiện rằng vi-rút và việc rụng lông có thể được kích hoạt lại, khuyến nghị hiện tại là chó mẹ và chó con nên được cách ly, bất kể tiền sử tiếp xúc.
